Inhoudsopgave
De Renaissance
Vitruvius
Palladio
Alberti
Renaissance
De Renaissance was een belangrijke periode in Europa. Deze Renaissance begint in de 14de eeuw in Italië, vanuit daar spreid deze periode zich uit over de rest van Europa.
De renaissance dat wedergeboorte betekend, kreeg deze naam omdat er een nieuwe tijd aanbrak. Deze nieuwe periode werd gekenmerkt doordat de mens centraler kwam te staan.
Door deze nieuwe kijk op het leven ontstond, ontstonden er veranderingen op allerlei verschillende gebieden ontwikkeld. Er kwam een nieuwe kijk op de wetenschap, hierbij werden eerdere vertaalde boeken beter vertaald en werd er meer onderzoek gedaan in anatomie. Ook was er sprake van een verandering in de beeldende kunst, hierbij werd er meer gekeken naar de werkelijke schoonheid van de mens. Naast nog vele veranderingen in deze periode was er ook een grote verandering in de architectuur.
Architectuur in de Renaissance
In de architectuur ontstond er een hernieuwende belangstelling voor de vormentaal. Deze vormentaal werd gebaseerd op de oudheid van de Romeinen. De architecten zochten daarin naar mooie verhoudingen en een nieuwe ruimte- en massawerking. De verhoudingen werden gezocht in de oudheid. De vormen uit de oudheid waren ter vervanging van de gotische elementen.
Op een gegeven moment gingen de architecten studies uitvoeren op teksten over klassieke teksten zoals die van Vitruvius. Door deze studies kwamen ze erachter dat de schoonheid van bouwkunst steunt op een juiste verhouding tussen breedte en hoogte. Hieruit ontstaat de eenheidsmaat, ook wel modulus.
De ruimte- en massawerking die ontstaat is centraal bouw. Hierbij word een gebouw samengesteld uit eenvoudige massa’s zoals kubus, cilinder en halve bol die afzonderlijk duidelijk te onderscheiden zijn. Door deze onderzoeken en bevindingen ontstaan er nog een aantal kenmerkende elementen die steeds werden gebruikt bij de gebouwen.
Kenmerken van architectuur in de Renaissance
Het meest kenmerkend in de architectuur tijdens deze periode was dat er veel klassieke stijlelementen in de gebouwen werden gebruikt. Een zuiver Renaissance ontwerp moest voldoen aan de modulus, een systeem van regels. De Romeinse bouwkunst kan terug gevonden worden door de kolommen die werden toegepast.
Daarnaast was een belangrijk kenmerk dat er naar composities gestreefd werd die uit een ‘stuk’ bestond, hierdoor bestond er een massievere stijl van bouwen. Door dit streven werd er vaker in horizontale richting gebouwd dan verticale richting. Hierbij werden de richtingen versterkt door op de oudheid gecreëerde stijlelementen. Voor de horizontale richtingen werd gebruik gemaakt van door zuilen en pilasters en bij de verticale richting werd er gebruik gemaakt van sier- en kroonlijsten.
In de gebouwen en landschappen die ontworpen werden in de renaissance, werd ook gebruik gemaakt van symmetrie assen. Door deze symmetrieassen ontstond er een duidelijke en aanwezige centrale ruimte die onderdeel was van centraal bouw.
Deze kenmerken die werden toegepast creëerde een nieuwe ‘ideale’ architectuur.
Andrea Palladio
Geschiedenis
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
Vitrivius
Marcus Vitrivius Poll
Marcus Vitrivius was een Romeinse militair, architect en ingenieur en is vooral bekend geworden doordat hij de auteur is van een standaardwerk over de bouwkunst: de architectura.
Hij is voornamelijk bekend door dit ene werk, waarin belangrijke theorieën omtrent het bouwen van gebouwen aangedragen worden. Deze stellingen zijn veeleer een samenvatting van gangbare ideeën in de bouwkunde, dan originele visies.
Maar omdat de architectura een van de weinige overgeleverde boeken is over klassieke bouwkunde, is de invloed op de Europese bouwkunst enorm. Hij reikt ook tot aan de ontwerps van steden en tuin- en landschaparchitectuur. De architectura is ook onze voornaamste bron voor Romeinse techniek.
Verhoudingen
Een van zijn belangrijkste stellingen is dat de lengte, de breedtje, de hoogte en de diepte van een gebouw de menselijke maat dienen te weerspiegelen. Leonardo da Vinci’s beroemde tekening de Vitruviusman van het menselijk lichaam, passend in een cirkel en een vierkant, is gebaseerd op Vitruvius’ theorie. Vitruvius schreef de afmetingen voor van Curia, de vergaderzaal voor de Romeinse senatoren op het Forum Romanum in Rome.
Functionalisme
Ook het functionalisme is volgens de aanhangers ervan een bedenksel van Vitruvius. Het functionalisme houdt in dat bij een ontwerp of het gebruik van iets wordt uitgegaan van de functie die het voorwerp heeft. De schoonheid van een gebouw is zo, volgens Vitruvius, terug te vinden in de mate van functionaliteit van het gebouw. Ook beschreef Vitruvius drie zuilorden, waarbij de zuil (ronde pilaar die bijvoorbeeld neoclassicistische bouwwerken vaak ondersteunt) de maat voert.
Herontdekking
Men stelt wel eens dat de renaissance begon in 1416 wanneer de Italiaan Poggio Bracciolini het manuscript van Vitruvius terugvond in een Zwitsers klooster. Hierdoor was de Renaissance meer dan een Italiaanse revival van een stijl van eigen bodem. Het werd een ontdekking van een vergeten verleden en het heropvatten van ideeën nodig voor de logische opvolging van artistieke principes. In de renaissance werd Vitruvius vereerd als een unieke bron van overlevering. Zijn taalgebruik, met sterke Griekse inslag werd echter als verwarrend ervaren, waardoor er veel slechte kopieën ontstonden waarbij vooral het Griekse aandeel verwaarloosd of verkeerd geïnterpreteerd werd. Palladio werd geïnspireerd dan niet gemodelleerd volgens principes van Vitruvius.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
Palladio
Andrea Palladio
Geschiedenis
Andrea Palladio is een van de belangrijkste architect van de late renaissance in Italië. Hij heeft een bijzonder harmonisch classicistisch schoonheidsideaal gecreerd. Symmetrie en uitgebalanceerde verhoudingen vormen een wezenlijk aspect van zijn architectuur. Zijn statige gebouwen zijn afgestemd op de omgeving.
Palladio kreeg zijn opleiding in het bouwvak. Hij was op dertien jarige leeftijd begonnen als steenhouwer. In 1524 werd hij lid van de metselaars- en steenhouwergilde in Vicenza. In 1537 ontmoette hij de plaatselijke edelman Giangiorgio Trissino. Hij legde Palladio de ideeën van Vitruvius uit en nam hem mee naar Rome. In Rome had hij grondig de architectuur van de klassieke Oudheid bestudeerd. Deze antieke bouwkunst was richtinggevend voor zijn oeuvre.
De antieke bouwkunst belichaamde voor Palladio rede en universele orde. Dit zijn elementen die hij van groot belang achtte voor zijn eigen architectuur. Een universele orde was volgens Palladio te vinden in bepaalde getallenverhoudingen. Dergelijke verhoudingen ontleende hij bijvoorbeeld aan de wetten van de muzikale harmonieleer. Opvattingen over vormen zijn daarvan niet los te koppellen. Palladio had een voorkeur voor eenvoudige geometrische vormen. De cirkel was in zijn visie het meest volmaakt, omdat alle punten even ver verwijderd zijn van het middelpunt. Volgens Palladio kan de cirkel daardoor uitdrukking geven aan de eenheid, het oneindige wezen, de gelijkvormigheid en de gerechtigheid van God. Zijn architectuurtheoretische opvattingen liggen in het verlengde van Vitruvius en Alberti.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
Alberti
Leon Battista Alberti
Geschiedenis
Leon Battista Alberti was op veel vlakken thuis, hij was een Italiaanse schilder, dichter, taalkundige, filosoof, cryptograaf, musicus en architect uit de Italiaanse Renaissance. Hij studeerde aan de universiteit van Padua Grieks en Latijn, later studeerde hij rechten aan de universiteit van Bologna.
Renaissance
De Renaissance in Italië begon in de vijftiende eeuw. De visie van de Renaissance was gebaseerd op de spirituele en intellectuele autonomie van het individu en op de kracht van de menselijke rede. Dit idee ontstond geleidelijk uit de humanistische gedachte die centraal stond voor de mens. Florance was toentertijd een van de meest ontwikkelde steden van Europa op gebied van economie, intellectie en artistiek.
Wetenschappelijk rationalisme werd gecombineerd met een nieuw vormentaal door Brunelleschi, door zijn bouwwerken kreeg de stad een Renaissancistisch uitzicht. Alberti onderscheidde zich van Brunelleschi door zijn literaire achtergrond, hij liet de constructieve aspecten over aan andere architecten.
Florance
Façade Palazzo Rucellai: Dit is het project voor de familie Rucellai, hierbij werden voor verschillende huizen een nieuwe gevels ontworpen. Palazzo gaat tegen het toen gangbare beeld van de vijftiende-eeuwse Medici paleizen. De rustificatie is minder uitgesproken, er is een compensatie door drie banden van pilasters die de ramen en deuren kaderen. Het medici-model bleef gangbaar in Florance, maar toch was dit paleis van grot invloed geweest.
Façade van de Santa Maria Novella:
Dit was ook weer voor de familie Rucellai. Alberti vulde het bestaande deel uit de dertiende eeuw aan. Gesuggereerd wordt dat Alberti Gotische vormen van het onderste deel gebruikte. Alberti relateerde de verschillende delen aan elkaar door simpele numerieke verhoudingen.
Rimini
San Francesco kerk (Tempio Malatestiano): Het begin van Alberti’s carrière als architect, in opdracht van Sigimondo Malatesta werd de kerk herbouwd vanaf 1446 om een herinnering te maken aan zichzelf, zijn vrouw en leden van het hof.
De glorie van God werd een secundaire gedachte bij deze kerk tijdens het herbouwen.
De facade van de kerk was gebaseerd op de klassieke triomfboog, er komt veel terug uit de boog van Constantijn en die van Augustus. Alberti’s ontwerp was erg klassiek, toch liggen de details van deze kerk dichterbij de Venetiaanse Gotische vorm.
Mantua
San Sebastiano: De bouw begon in 1460, het werk was niet voltooid toen Alberti stierf in 1472. Het gevolg hiervan is dat veel van zijn oorspronkelijke ideeën verloren zijn gegaan. Het bouwplan was gebaseerd op het Grieks kruis.
Sant'Andrea: Het bouwplan is gebaseerd op een Latijns kruis. De kerk is twee jaar voor zijn dood ontworpen, een assistent van Alberti ging verder met de bouw. Het ontwerp is gebaseerd op Romeinse prototypes, de Thermen van Diocletianus en de Basilica van Constantijn. Er is een enorm schip met een tongewelf, begrensd door kapellen.
Alberti's tijdlijn in de Architectuur
Alberti's tijdlijn in de Architectuur
Alberti's Ideale Kerk
Er is een rijk beeld van de ideeën achter de kerken uit de vijftiende en zestiende eeuw. In feiten, de eerste architecturale verhandelingen van de renaissance, Alberti’s “De re aedificatoria” omschreef het eerste programma over de ideale kerk van de renaissance. Alberti’s interesse naar wenselijke vormen voor tempels, zijn synoniem voor kerken, begint bij de cirkel. Ook de natuur geeft de voorkeur naar ronde vormen, verklaard Alberti. Zo is de aarde rond, de sterren, bomen, dieren en hun nesten.
Alberti beveelt alle negen geometrische basisvormen aan, binnen al zijn kerken. Hij benoemt het vierkant, Hexagoon, Octogoon, Decagoon en Dodecagoon. Al deze vormen zijn bepaald door de cirkel. Alberti verteld hoe je de lengte van de zijdes kan bepalen. Als additie tot de genoemde zes figuren, noemt hij nog drie ontwikkelingen van het vierkant; Vierkant plus een half, vierkant plus een derde en dubbel vierkant.
De negen basisvormen kunnen verijkt worden door koepels. Voor vloerplannen die opgebouwd zijn met vierkant als basis vorm, suggereert Alberti een koepel aan het einde, of een centrale koepel aan beide einde van het gebouw. Alberti geeft niet direct een voorkeur aan een basis vorm, maar is een voorstander van de ronde vormen.
